Η υπονατριαιμία είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα νατρίου στο αίμα είναι χαμηλότερα από το φυσιολογικό και μερικές φορές προκαλείται από υπερβολική κατανάλωση νερού. Τα περιστατικά είναι αυνήθως παρατηρούνται σε αθλήματα που επικεντρώνονται κυρίως στην προσπάθεια αντοχής και ποικίλλουν μεταξύ ατόμων με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Τα χαμηλά επίπεδα νατρίου στον ορό, ή υπονατριαιμία, είναι κοινές ηλεκτρολυτικές διαταραχές που εμφανίζονται σε ένα ευρύ φάσμα ιατρικών καταστάσεων και πληθυσμών. Μια συγκέντρωση νατρίου στον ορό μικρότερη από 135 mEq/L θεωρείται υπονατριαιμία. Μπορεί να χαρακτηριστεί από ασυμπτωματική έως σοβαρή και απειλητική για τη ζωή, ανάλογα με την ταχύτητα και τον βαθμό της πτώσης των επιπέδων νατρίου στον ορό (1).
Περιστατικά υπονατριαιμίας παρατηρούνται στον αθλητισμό και ιδιαίτερα σε αθλητές αντοχής κατά τη διάρκεια παρατεταμένων αγώνων αντοχής, όπως μαραθώνιος, τρίαθλο, υπερμαραθώνιος κ.α. Συμβαίνει όταν ένας αθλητής πίνει πολύ νερό, το οποίο προκαλεί αραίωση του νατρίου στο αίμα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει διόγκωση των κυττάρων του σώματος, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, ναυτία, σύγχυση και, σε σοβαρές περιπτώσεις, επιληπτικές κρίσεις, κώμα ή ακόμη και θάνατο.
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου που κινδυνεύουν από υπονατριαιμία περιλαμβάνονται αθλητές που ιδρώνουν πολύ, έχουν υψηλή παραγωγή ούρων ή έχουν χαμηλό σωματικό βάρος. Επιπλέον, οι αθλητές που είναι αφυδατωμένοι ή έχουν ιστορικό υπονατριαιμίας διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο.
Η διάγνωση και η αντιμετώπιση της υπονατριαιμίας μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς συχνά αποτελεί σύμπτωμα υποκείμενων ιατρικών καταστάσεων. Ένα λεπτομερές ιστορικό και φυσική εξέταση, μαζί με εργαστηριακές εξετάσεις, είναι απαραίτητες για τον προσδιορισμό της υποκείμενης αιτίας και της κατάλληλης θεραπείας. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν περιορισμό των υγρών, διουρητικά και, σε σοβαρές περιπτώσεις, ενδοφλέβια χορήγηση υπερτονικού φυσιολογικού ορού (2). Η θεραπεία της υπονατριαιμίας εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία, τον ρυθμό εμφάνισης και τα συμπτώματα του ασθενούς (3).
Τα τελευταία χρόνια, η αντιμετώπιση της υπονατριαιμίας γίνεται όλο και πιο αμφιλεγόμενη, με ορισμένους ειδικούς να υποστηρίζουν μια πιο προσεκτική προσέγγιση της θεραπείας προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος του συνδρόμου οσμωτικής απομυελίνωσης (Osmotic Demyelination Syndrome-ODS) (4). Η κατάσταση αυτή, είναι μια σπάνια αλλά σοβαρή επιπλοκή της ταχείας διόρθωσης της υπονατριαιμίας που μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη νευρολογική βλάβη (5).
Συνοψίζοντας, η υπονατριαιμία είναι μια συχνή και δυνητικά σοβαρή κατάσταση που απαιτεί προσεκτική αξιολόγηση και διαχείριση προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος επιπλοκών. Mπορεί να σποτελέσει σοβαρή απειλή για τους δρομείς, ιδίως για όσους συμμετέχουν σε αγωνίσματα αντοχής. Ακολουθούν ορισμένες συμβουλές για την αποφυγή της:
- Πίνετε για να διψάσετε: Πίνετε υγρά όταν αισθάνεστε δίψα και σταματήστε όταν αισθάνεστε ικανοποιημένοι με την ποσότητα του νερού που καταναλώσατε. Αυτό θα σας βοηθήσει να αποφύγετε την υπερβολική ενυδάτωση
- Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση νερού: Η υπερβολική ενυδάτωση μπορεί να αραιώσει το νάτριο στο αίμα σας, γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην πίνετε πολύ νερό ή άλλα υγρά κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Αντιθέτως, πιείτε αργά και σταθερά κατά τη διάρκεια του
- Επιλέξτε αθλητικά ποτά με νάτριο: Τα αθλητικά ποτά μπορούν να βοηθήσουν στην αναπλήρωση του νατρίου που χάνεται με τον ιδρώτα. Αναζητήστε ποτά που περιέχουν νάτριο (ισοτονικά ποτά) και αποφύγετε εκείνα που είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο ή χωρίς νάτριο.
- Εξετάστε το ενδεχόμενο λήψης συμπληρωμάτων νατρίου: Εάν ανησυχείτε για υπονατριαιμία, εξετάστε το ενδεχόμενο λήψης συμπληρωμάτων νατρίου, όπως δισκία αλατιού, κατά τη διάρκεια του αγώνα. Φροντίστε να μιλήσετε με το γιατρό σας πριν δοκιμάσετε οποιαδήποτε νέα συμπληρώματα.
- Παρακολουθήστε το χρώμα των ούρων σας: Τα ούρα που είναι ανοιχτοκίτρινα ή διαυγή συνήθως υποδηλώνουν ότι είστε σωστά ενυδατωμένοι, ενώ τα σκούρα κίτρινα ούρα μπορεί να υποδηλώνουν αφυδάτωση. Ελέγχετε τακτικά το χρώμα των ούρων σας και προσαρμόστε ανάλογα την πρόσληψη υγρών.
- Προπονηθείτε κατάλληλα: Η σωστή προπόνηση μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε την υπονατριαιμία βελτιώνοντας την ικανότητα του σώματός σας να ρυθμίζει τα επίπεδα υγρών και νατρίου. Αυξήστε σταδιακά τον όγκο και την ένταση της προπόνησής σας για να επιτρέψετε στο σώμα σας να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της άσκησης.
- Ζητήστε ιατρική βοήθεια εάν εμφανιστούν συμπτώματα: Εάν εμφανίσετε συμπτώματα υπονατριαιμίας, όπως ναυτία, έμετο, πονοκέφαλο, σύγχυση, επιληπτικές κρίσεις ή πρήξιμο, ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Η έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία μπορεί να αποτρέψει σοβαρές επιπλοκές.
Βιβλιογραφία:
- Adrogué HJ, Madias NE. Sodium and potassium in the pathogenesis of hypertension. Am J Med. 2011;124(1):S3-S11.
- Palmer, B. F. (2017). Hyponatremia. American Family Physician, 96(5), 310-317.
- Schrier RW. Disorders of water and electrolyte balance. In: Fauci AS, Braunwald E, Kasper DL, et al, eds. Harrison’s Principles of Internal Medicine. 17th ed. New York, NY: McGraw-Hill; 2008:chap 25.
- Rosner MH, Ayus JC. Hyponatremia treatment guidelines 2007: expert panel recommendations. Am J Med. 2007;120(11):S1-S21.
- Adrogué HJ, Madias NE. Hyponatremia. N Engl J Med. 2000;342(21):1581-1589.
Πετσόπουλος Ζήσης
Προπονητής δρόμων αντοχής
Απόφοιτος Σ.Ε.Φ.Α.Α του ΕΚΠΑ
Ειδικότητα Κλασικού Αθλητισμού – Αθλητικοί Δρόμοι
