Η ηλίαση, γνωστή και ως θερμοπληξία, συμβαίνει όταν το σώμα μας υπερθερμαίνεται λόγω της παρατεταμένης έκθεσής του σε υψηλές θερμοκρασίες ή σωματικής άσκησης σε ζεστές και υγρές καιρικές συνθήκες και αποτελεί επείγον ιατρικό περιστατικό. Το τρέξιμο σε θερμές θερμοκρασίες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο να πάθει κάποιος ηλίαση, ειδικά αν δεν λάβει τις απαραίτητες προφυλάξεις προκειμένου να το αποφύγει. Παρακάτω θα διερευνηθούν οι αιτίες, οι κίνδυνοι, τα συμπτώματα και οι στρατηγικές πρόληψης που σχετίζονται με την ηλίαση και το τρέξιμο, με βάση τη διαθέσιμη επιστημονική βιβλιογραφία.
Αιτίες:
Η ηλίαση συμβαίνει όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται πάνω από 39,4° λόγω παρατεταμένης έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ένα άτομο εκτίθεται σε υψηλές θερμοκρασίες για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, όπως όταν ασκείται σε εξωτερικούς χώρους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί όταν ένα άτομο βρίσκεται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε χώρο με κακό αερισμό, όπως ένα αυτοκίνητο ή ένα κλειστό δωμάτιο ή κλειστό γυμναστήριο.
Συμπτώματα:
Τα συμπτώματα της ηλίασης μπορεί να ποικίλλουν από ήπια έως σοβαρά, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης. Τα πρώιμα σημάδια της ηλίασης περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, ζάλη, ναυτία, εμετό και κόπωση. Καθώς η κατάσταση εξελίσσεται, ο δρομέας μπορεί να εμφανίσει σύγχυση, επιληπτικές κρίσεις και απώλεια συνείδησης. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η θερμοπηξία μπορεί να οδηγήσει σε οργανική ανεπάρκεια, κώμα, ακόμη και θάνατο.
Συνοπτικά, τα συμπτώματα της ηλίασης περιλαμβάνουν:
- Υψηλή θερμοκρασία σώματος 39,4°C
- Γρήγορος καρδιακός παλμός
- Γρήγορη αναπνοή
- Πονοκέφαλος
- Ζάλη
- Ναυτία και έμετος
- Σύγχυση
- Μυϊκές κράμπες ή αδυναμία
- Επιληπτικές κρίσεις
- Ασυνειδησία
Θεραπεία:
Η θεραπεία της ηλίασης περιλαμβάνει τη μείωση της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος και την πρόληψη περαιτέρω ζημιών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ψύξη του σώματος με παγοκύστες, δροσερό νερό ή ένα κρύο ντους. Είναι επίσης σημαντικό να ενυδατώνεται ο οργανισμός με υγρά, όπως νερό ή αθλητικά ποτά. Μεγάλη προσοχή στην ενυδάτωσή τους θα πρέπει να δώσουν οι δρομείς αθλημάτων αντοχής. Η τακτική πόση υγρών καθ’ όλη τη διάρκεια της προπόνησης είναι απαραίτητη προκειμένου να αποφευχθούν τέτοιου είδους ιατρικά περιστατικά.
Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία σε νοσοκομείο για την παροχή εντατικότερης θεραπείας, όπως ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και φαρμάκων για την πρόληψη των επιληπτικών κρίσεων και τη μείωση της φλεγμονής. Είναι σημαντικό να αναζητεί κάποιος άμεση ιατρική βοήθεια εάν υποψιάζεται ότι ο ίδιος ή κάποιος γνωστός του πάσχει από ηλίαση.
Πρόληψη-στρατηγικές πρόληψης:
Η πρόληψη είναι το κλειδί για την αποφυγή της ηλίασης κατά το τρέξιμο. Ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου ηλίασης:
- Εγκλιματισμός: Σταδιακή αύξηση της διάρκειας και της έντασης του τρεξίματος σε ζεστές και υγρές καιρικές συνθήκες για να επιτραπεί στο σώμα να προσαρμοστεί στη ζέστη.
- Ενυδάτωση: Πόση άφθονων υγρών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το τρέξιμο προς αποφυγή αφυδάτωσης. Συνιστάνται νερό, αθλητικά ποτά και διαλύματα ηλεκτρολυτών.
- Ένδυση: Φορέστε ελαφριά, αναπνεύσιμα και ανοιχτόχρωμα ρούχα που καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερο δέρμα για να βοηθήσετε στην απαγωγή της θερμότητας και του ιδρώτα. ΠΡΟΣΟΧΗ στο σύνηθες λάθος του να τρέχει κάποιος χωρίς μπλούζα! Η άμεση ηλιακή ακτινοβολία θα αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης ηλίασης και σοβαρού εγκαύματος.
- Σκιά: Προσπαθήστε να τρέχετε σε σκιερές περιοχές, όπως πάρκα ή δρόμους με δέντρα, για να αποφύγετε την άμεση ηλιακή ακτινοβολία.
- Ώρα της ημέρας: Τρέξτε νωρίς το πρωί ή αργότερα το βράδυ, όταν οι θερμοκρασίες είναι πιο δροσερές. Αποφύγετε το τρέξιμο κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας (συνήθως μεταξύ 10 π.μ. και 4 μ.μ.)
- Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με τουλάχιστον SPF 30 και επαναλάβετε την επάλειψη κάθε δύο ώρες
- Προσαρμόστε το ρυθμό και την έντασή σας ανάλογα με το επίπεδο ζέστης και υγρασίας. Μην ξεχνάτε πως η απόδοση ήδη μειώνεται σε μεγάλο βαθμό όταν η προπόνηση εκτελείται σε συνθήκες ζέστης οπότε η κλιμάκωση της έντασης θα πρέπει να είναι σταδιακή.
- Ακούστε το σώμα σας και σταματήστε αν αισθανθείτε σημάδια θερμικής εξάντλησης ή ηλίασης
Βιβλιογραφία:
- O’Connor FG, Casa DJ, Bergeron MF, et al. American College of Sports Medicine Roundtable on Exertional Heat Stroke–return to duty/return to play: conference proceedings. Curr Sports Med Rep. 2010;9(5):314-321. doi:10.1249/JSR.0b013e3181f62e37
- Epstein Y, Roberts WO. The pathophysiology of heat stroke: an integrative view of the final common pathway. Scand J Med Sci Sports. 2011;21(6):742-748. doi:10.1111/j.1600-0838.2011.01342.x
- Casa DJ, Armstrong LE, Ganio MS, Yeargin SW. Exertional heat stroke in competitive athletes. Curr Sports Med Rep. 2005;4(6):309-317.
- Bouchama A, Knochel JP. Heat stroke. N Engl J Med. 2002;346(25):1978-1988. doi:10.1056/NEJMra011089
- Leon LR, Helwig BG. Heat stroke: role of the systemic inflammatory response. J Appl Physiol (1985). 2010;109(6):1980-1988. doi:10.1152/japplphysiol.00322.2010
Πετσόπουλος Ζήσης
Προπονητής δρόμων αντοχής
Απόφοιτος Σ.Ε.Φ.Α.Α του ΕΚΠΑ
Ειδικότητα Κλασικού Αθλητισμού – Αθλητικοί Δρόμοι
